Mantık-Duygu Dengesi, İyilik-Kötülük Meselesi

İş hayatındaki ilk yıllarımda, 1990'ların ikinci yarısına denk geliyor, güzel bir eğitime katılmıştım. Eğitimin konusu işte mükemmeliyete odaklanırken, insan ilişkilerini de başarıyla yürütebilmek üzerineydi. Kimi yöneticiler insanları hiç düşünmeden, kolayca harcıyor ve sadece iş sonuçlarına odaklanıyordu. Tabi insana değer vermeyen, doğayı da, çevreyi de önemsemiyor; varsa yoksa ''başarı'' diyordu. Kimileri ise  ekiplerince sevilen yöneticiler olsalar, herkes tarafından ''iyi insan'' olarak tanınsalar da, beklentileri yerine getiremiyor ve hedeflenen iş sonuçlarına ulaşamıyorlardı.

2000'lere sonuç odaklı, sert, gözü kara, çelik gibi yönetici profili ile başlamış; 2010'lere geldiğimizde empati, takım çalışması, ilham gibi sözleri duya duya, rotamızı insan ilişkilerinde de başarılı liderlere çevirmiştik. Artık hem Internet iletişimi hızlandırmış ve şeffaflığı da beraberinde getirmişti; hem de ''networking'' denilen bir gerçek vardı ve herkesin yolu birbiriyle, bir şekilde kesişiyordu.

Gerçekten ben de şu geçen yıllar içinde insan odaklı yöneticilerin daha uzun soluklu olduklarını, diğerlerinin ise çalışma hayatından yavaş yavaş uzaklaştıklarını gözlemledim.

Diğer yandan bu durum koşulsuz şartsız böyledir, bilimseldir, kanıtlanmıştır demek de mümkün değil.Tam tersine adalet, sorumluluk gibi ilkelere bağlı olmayan yöneticiler de üst basamaklara çıkmaya devam ediyorlar.Herkesin uyum içinde çalıştığı, arkadaşça ortamlarda işlerin aksadığı, sonuç alınamadığı görülebiliyor. Çalışanların  en yüksek performanslarına baskının çok yüksek olduğu bir ortamda ulaşabildikleri de... Özellikle yaratıcı işlerde böyle bir çalışma ortamının daha efektif olduğu söylenir. Bu durumda huzur arayanlardan sanatçı çıkmaz da diyebiliriz herhalde.

İşte bu konu aklımı hep kurcaladı. Huzursuz sanatçılar değil. İş dünyasında en verimli yolun hangisi olduğu. Mantık-duygu dengesi, iyilik-kötülük meselesi...

Avrupa ve Amerika'da yaşayanlar, benim gözlemleyebildiğim kadarıyla, analatik zeka odaklılar. Batıda, örneğin birisi bir fikre karşı olduğunu söyleyebilir, argumanlarını sunabilir ve karşısındakiler ona kırılmazlar. Sadece haklı olmak uğruna itiraz da etmezler. Mantık çerçevesinde hareket ederler.

Türkiye'de ise duygular ön plandadır. Alınmalar, kırılmalar, hassaslıklar, son raddede ise kıskançlık ve dedikodu. Bu dünyanın her yerinde yok da, sadece bizde mi var? Hiç olur mu? Yeryüzünde herşey karşıtıyla bulunuyor. İyinin olduğu her yerde kötü de hazır ve nazır beklemekte. Bu saydıklarım dünyanın en medeni şehirlerinde de, en üst düzey yönetim takımlarında da var.Ancak kurdukları sistem bizden farklı; duygu değil mantık; bilgi, tecrübe ve yetenek odaklı. Kararlar bu çerçevede alınıyor, yetki ve sorumluluk bu kapsamda paylaştırılıyor.

Dünya markaları hep batıdan çıkıyor. Bilime, teknolojiye batı yön veriyor.

Doğuda kaos ve üzülerek takip ettiğimiz gibi, hemen sınırımızda ise savaş var.

Başarılı oldu diye, orada tutmuş bir sistemi birebir kopyalayamayız. Çünkü her şeyden önce batı ve doğu arasında kalmış, her iki taraftan da bir şeyler almış bir toplumuz. Farklı bir dokuya sahibiz. Anadolu'nun batıyla doğu arasında köprü kurduğu gibi; bizler de mantık ve duygular arasında dengeyi sağlama potansiyeli olan bir toplumu oluşturuyoruz. Tıpkı beynin iki yarım küresi arasındaki corpus callosum gibi. Sol yarım küre mantıksal çalışır, analiz eder, eleştirir.Sağ yarım küre önsezi, yaratıcılık ve duyguların merkezidir. İki yarıyı birbirine bağlayan corpus callosum zarar gördüğünde insan ölmez, yaşamını devam ettirir.  Ancak sara hastalığının nedeni budur.

1990'larda sol yarım küresi baskın, zehir gibi, zeki, analitik liderler başarılı oldu. Ancak kazanan kim oldu? İnsanlık mı? Dev firmalar mı? Yavaş yavaş batmaya başladılar. Geçmişteki hataların sonuçlarını bugün yaşıyoruz. Ekonomik kriz sürüyor, çevre katledildi, gençler ümitsiz...

Batı başarılı oldu, ancak dünya sara hastalığına tutuldu.

Sol yarım küre baskındı; bütünsellik, sezgi, yaratıcılık, sorumluluk ve maneviyat dışlanmıştı. ''İnsana'' değil,  ''kara'' odaklanılmıştı. Üstelik her şeye rağmen ve herkes uğruna.

Bu dönemeçte, iki arada bir derede kalmaya devam da edebiliriz. Yarım küreleri de birleştirebiliriz.

Bir zamanlar demiş olduğumuz gibi; ''Yurtta sulh, cihanda sulh'' da diyebiliriz.

Gelişmekte olan, yüksek potansiyelli bir ülkeyiz.

Duygular bizim alanımız, duygusallığı iyi biliriz. Hatta biraz derinleşip, hızla içine çekildiğimiz hızlı tüketim kültürünün dışına çıkabilirsek, maneviyata da yakınız. Alınganlık, darılganlık, kibir, hırs ve cehaletimizin üstüne yükselebilirsek, insan ilişkilerindeki ustalığımızı da gösterebiliriz.

Maneviyatımızı, mantıkla bir araya getirebilirsekek, Anadolu'nun doğu ve batı arasındaki köprü olma sözü hoş bir cümle olmaktan çıkar, anlam kazanır. Gerçeklik kazanır.

Sizce de dünyanın ihtiyacı olan bu değil midir?

Olasılık var. Ancak sonuç ne olur,  başarabilir miyiz, bilmiyorum. Tek bildiğim sorumluluğu üstlenmez, aktif olmaz ve kendi komplekslerimizi aşamazsak hep birlikte kaybedeceğimiz.