Ustalarla Başa Çıkma Rehberi

Aslında atmak istediğim başlık tam olarak "Survival Guide" dı. Survive kelimesi sanki bir insanın jungle de hayatta kalma mücadelesi vermesi anlamını da kapsıyor. Ama tam olarak türkçeye çeviremediğimden, başa çıkma diyerek öylesine bir başlıkla geçiştirdim. Bu geçiştirmeden dolayı ağzınızı büzüştürmeyin hemen. Çünkü eğer ustalara işiniz düştüyse, bu tip geçiştirmelere baştan hazırlıklı olmanızı öneririm. Bu ustaların baştan savma yaptıkları işler ve yalan üstüne yalanları karşısında hiçbir şey. Elektrikçisinden, fayansçısına, su tesisatçısından, parkecisine her biri konusunda ustalık kazanmış olması gereken, referanslar aracılığıyla kendilerine ulaştığım, oldukça da kazıkçı tiplere evimi yaptırdım. Önce tüm iş için bir ustayla anlaşmıştım ama iş başında, evi kazıp, öylece bırakıp, üst üste iki gün, arabasını tamir ettirme bahanesiyle hem Ali Usta, hem de yardımcısı gelmediklerinden işi geri aldım. Avansın da üstüne kondu tabi. Bu gibi örneklerden dolayı bu süreçten kazasız belasız çıktığım söylenemez. Ama bana kar olarak kalan, evimin yıkılmamış olması, hala içinde yaşayabilmem, yüzünün yenilenmesi ve tabi ki değerine paha biçilemeyecek bir tecrübe kazanmış olmam.

Bu tecrübe sonucu, artık insanların geneline, özellikle de cahil olanlarına hiç güvenmiyorum. Herşey parayı alana kadar. Burada paraya x diyerek; yerine seks, ihale vs gibi hayatınızın diğer alanlarını da yerleştirebilirsiniz. İnsanların çok çok azı, sorumluluklarının bilincinde. Herşeyi kendi hakkı, herkesi de keriz görüyor bunlar. Dolayısıyla ustalar da (maalesef benim karşılaştıklarımın %100'ü) iş için anlaşana kadar insanlar. Sonrasında ne kadar aşağılaşabildiklerini görürsünüz.

Eskiden hastam var, hastalandım gibisinden şeyler duyduğumda, cidden üzülür, içten bir şekilde "geçmiş olsun, yapabileceğim bir şey var mı?" diye sorardım. Eğer size bir usta bu tip argumanlar söylüyorsa, anlayın ki başka bir müşteri daha kapmış ve sizin işinizi yapması gereken zamanda; o işe gitmektedir. Nereden mi biliyorum? "Arzu Hanım başıma tuğla düştü, yatıyom evde" diyen Fayansçı Murtaza Usta'nın çırağıyla konuştuğumda tesadüfen "başka bir şehirde işte olduklarını söylemesinden."

Bunun gibi pek çok anım var. Ama konuyu dağıtmadan ve duygusallaştırmadan, ev yenileme sürecinden çıkardığım ve kulağıma küpe olan derslere gelirsek:

1- Asla fazla avans vermeyin. (Babamdan böylesini görmüştüm, adamı iyi tutarak; en iyi işi yaptırırdı. Bonkordü, hatta peşin bile öderdi. Şimdiki ustalar ne iyilikten, ne bonkorlükten anlıyor.O dönem geçmişte kalmış.)

2- Asla paranın hepsini peşin ödemeyin. (Marka olmuş bir firmaya bile. Örneğin balkona pakpen kaplatacaksınız ve peşin ödeme yaparsanız daha fazla indirim yapacaklarını söylüyorlar. Güvenmeyin. Teslim tarihinde daha siparişi bile vermemiş olduklarını görürsünüz. Parayı da aldıkları için, sonrasında rica minnet durumuna düşersiniz. Emin olun.)

3- İşin başında sözleşme yapın. Sözleşmede bütün teknik detaylar belirtilsin ve yanlış yapılma, takılma olduğunda, usta ayrıca bedel istemeden düzeltecektir ibaresi de yer alsın. (Olmaz abla, bu bitti artık laflarına kanmayın. Paşa paşa düzeltiyorlar.Israrcı olun.)

4- Eğer anlaşabiliyorsanız, iş bitiminde geri kalan tüm parayı ödemeyin. Bir kaç hafta kullanma süresi bırakın. (Arada arıza çıkarsa, sizden alamadığı para varsa gelip yaparlar, yoksa aylarca oyalıyor insafsızlar.)

5- Anlaşmada olmadığı halde, her gün öğle yemekleri, çay pasta servisleri gibi hizmetlerinizin daha iyi iş yapmalarını sağlayacağını sanmayın.

6- Yaptıkları her işi kontrol edin. Beğenmiyorsanız hemen düzelttirin.

7- Fayans vb değişiyorsa, yerlerin düz olup olmadığını, banyonun eğimini kontrol edin. (Yamuk yumuk yapıyorlar genelde.)

8-Evde herhangi bir eşyaya zarar vereceklerinde, parasını ödemeleri gerektiği konusunda baştan anlaşın.

9- Sizin anlaştığınız sürede başka müşteri almayacaklarına ve başta belirttikleri sürede işi bitireceklerinin garantisini başta alın. (Sözleşmeye gecikme için para olarak cezai şart koyarak, iş sonunda eksik ödeme yapabilirsiniz.)

10- Eğer bir iç mimarla çalışıyorsanız, içiniz rahat tüm işi tamamen ona bırakmayım. (Derz dolgusunun renginden, klozetin takılma yüksekliğine kadar her şey size uygun mu yapılmış, iş tamamlanmadan kontrol edin.)

11- Eğer su tesisatı konusunda uzman bir ustayla anlaştıysanız, elektiriği vs de onun getirdiği başka bir adama yaptırmayın. (Genelde uzmanlıktan çok uzak, tıfıl delikanlıları ucuza getiriyorlar. Sizden harbi usta parası aldıkları halde. )

12-Boya yaptıracaksanız, kesinlikle fiyatta pazarlık etmek için, astarsız olarak anlaşmayın. (Seneye tekrar yaptırmanız gerekir.)

13- Fayans vs aldıysanız, teslim alırken sayarak ve kırılmış olup olmadıklarını kontrol ederek alın. (En marka yerden bile.Eksik olanları sonradan göndermeleri için, teslimatta imza atmamanız gerekiyor.)

14- Son ama siz en başta yapın. Tüm işi baştan planlayın. (Mimar arkadaşlarınıza danışın, paranız varsa iç mimar tutun.Evi en efektif nasıl değerlendirmeli? Bir yenileme sürecine girdiyseniz, daha nelere ihtiyaç var? Boya bittikten sonra kapıları da değiştirmek gelmesin mesela aklınıza.)

Sizler de deneyimlerinizi paylaşırsanız sevinirim. Umarım bu konuya AB standartlarına uygun bir kalite standartı getirilir en kısa zamanda. Bu adamlar kendi keyiflerine göre çalışıyorlar. Eviniz yıkıldığında, tamamen onların insafına kalmış oluyorsunuz. Fazlasıyla istismara açık bir alan. Umarım bir an önce sertifika şart koşulur. İnşaatta üç beş gün kazma sallamış herkes, "usta" olamaz.

Allah işinizi ustalara düşürmesin.