JAPONLARIN TOPLUM 5.0'I, ALMANLARIN ENDÜSTRİ 4.0'INA KARŞI

Headline Blog 'da kasım ayında yapay zeka ve insan kaynaklarına etkisini işliyoruz. Elon Musk ve Mark Zuckerberg'in yapay zeka konusundaki atışması belki dikkatinizi çekmiştir. Musk riskli bulurken, Zuckerberg ''sorun yok'' diyor. Teknoloji devleri atışırken, Japonlar da boş durmuyor ve Toplum 5.0'ı geliştiriyor. Ben de bu konu hakkında yazdım.

''Dördüncü Sanayi Devrimi olarak da adlandırılan Endüstri 4.0’ın önümüzdeki yıllarda iş yapış ve yaşam şekillerimizi temelden değiştirmesi bekleniyor. Teknoloji odaklı dönüşüm hızlanırken, yapay zekanın gelişimi de insanları endişelendirmeye başladı.‘‘Gelecekte işlerimizi robotlar yapacaksa, işsiz mi kalacağız?’’ ‘‘İnsandan daha zeki ve becerikli robotlar dünyayı istila edebilir mi?’’ gibi sorular kafaları kurcalıyor. Bu konu teknolojinin önde gelen iki ismini de karşı karşıya getirdi.

Bir tarafta Tesla ve SpaceX’in CEO’su Elon Musk, diğer tarafta sosyal medya devi Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg. Musk yapay zekanın insanın geleceği açısından riskli olduğunu belirtirken, Zuckerberg olumlu düşünen taraf. ‘‘Kıyamet senaryosuna gerek yok’’ diyor.

Atışmalar twitter ve facebook canlı yayını üzerinden;

Musk: Zuckerberg’in bu konuda anlayışı kısıtlı.
Zuckerberg: Böyle düşünmek oldukça negatif ve sorumsuz.
şeklinde devam etti. Türkiye’de de Cem Yılmaz ‘‘normal zekadan ne fayda gördük ki, yapayından göreceğiz’’ diye sordu.

Musk ve Zuckerberg atışırken, Japonlar da boş durmuyor

Şaka bir yana, insanlığın geleceği konusunda ülkeler de kutuplaşmaya başladı. Endüstri 4.0’ın liderliğini Almanya sürdürürken; Japonya da boş durmayarak, insan faktörünü işin içine kattı. Japonya Başbakanı Shinzo Abe, bu yıl Almanya Hannover’de düzenlenen, dünyanın en kapsamlı bilişim fuarı CeBIT’e bizzat katılarak, Toplum 5.0 felsefesini tanıttı. Abe; “Teknoloji toplumlar tarafından bir tehdit olarak değil, bir yardımcı olarak algılanmalı.” dedi. Toplum 5.0, insanların makine ve robotlarla ilişkisinin en verimli biçimde sağlandığı süper akıllı toplum modelini öneriyor. Toplum 5.0’ın kapsamına aşağıdaki gibi konular da giriyor:

Sanal dünya ile gerçek dünyanın beraber işler hale getirilmesi.

Nesnelerin internetinden toplumun çıkarları gözetilerek faydalanılması.

Yaşlanan dünya nüfusuna karşı çözümler geliştirilmesi.

Çevre kirliliği ve doğal afetler için çözüm yolları üretilmesi.

Özetle, Endüstri 4.0’ın bir gelişmiş modeli olarak sunuluyor. Ya robotlar, ya insanlar; ya biri, ya öteki yerine; insanları mağdur etmeyecek yöntemler aranıyor. Bu arada bu alanda Kuzey Avrupa ülkelerindeki hareket de dikkat çekiyor. Teknoloji ve yapay zeka konusunda atılım gösteriyor ve start-up’lara olan destekleri de dikkat çekiyor. Gözler Amerika’yı mı arıyor? Amerika’da ileri imalat yöntemleri konuşuluyor; ancak bu alanda, dev teknoloji şirketlerine rağmen, Almanya ve Japonya gibi öncü ülkeler arasında yer almıyor.

Almanya ile aramızda 4.5 yıl kalabilir

Peki Türkiye olarak neredeyiz? Katıldığım bir etkinlikte, Siemens Türkiye Genel Müdür Yardımcılığı’ndan emekli olan Ali Rıza Ersoy’un Endüstri 4.0 sunumunu izledim. Hemen şimdi, tüm ilgililer ve yetkililer, özel sektör ve kamu çalışmaya ve üstüne düşeni yerine getirmeye başlarsa; kısa bir zaman içinde Almanya ile aramızdaki fark 4.5 yıla inebilirmiş. Kulaklarıma inanamadım ilk duyduğumda. Ancak sonra da ”neden olmasın” dedim. Teknoloji o kadar hızlı gelişiyor ve yayılıyor ki; durum 1.2. ve 3. sanayi devrimlerindeki gibi değil. Hızla gelişmişliği yakalayabiliriz. Ancak gelişmişliğin tanımı artık sadece sanayileşme seviyesi ve teknoloji adaptasyonuyla yapılmıyor; insana, çevreye, kültüre verilen değer de belirleyici. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde insanları zor bir dönemin beklediğine katılıyorum. Ancak bu robotların insanları işlerinden etmesinden dolayı değil. Oxford Üniversitesi İnsanlığın Geleceği Enstitüsü’ne göre gelecek 25 yıl için şu anda olan mesleklerin yüzde 47’si olmayacak. Aslında bu işler yine olacak ancak insanlar tarafından değil, yapay zeka destekli robotlar tarafından yapılacak. Ancak yeni meslekler de doğacak ve bu değişimle birlikte, insanın kendinisini yenilemesi ve dönüştürmesi gerekecek. Bu gelişim ve dönüşüm dönemi zorlayıcı olabilir. Bir robotla ikame edilmeyecek nitelik ve becerileri kazanmalı; süper akıllı toplumun bir bireyi olabilecek vizyonu geliştirebilmeliyiz. Bu süreç ve bilinç sıçraması insanlar için zorlayıcı olabilir. Akıllı robotların kontrolden çıkma olasılığı açısından, henüz çok baştayız. Musk’ın uyarıları ciddiye alınarak, hukuksal düzenlemeler getirilebilir. Ancak yapay zekadan daha çok;